Katedra Współczesnych Praktyk Kulturowych
Telefon: 12 663 15 62
E-mail: a.niedzwiedz@uj.edu.pl
https://jagiellonian.academia.edu
„Antropologiem kulturowym jest się nie tylko na uczelni. To pewien styl życia i sposób oglądu świata. To olbrzymia ciekawość i chęć odkrywania zarówno kultur odległych, jak i kultury własnej – tej na pozór świetnie rozpoznanej i oswojonej. W "etnograficznym terenie" byłam zarówno w Polsce, badając kult i znaczenia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, czy też analizując przemiany i mityzacje przestrzeni mojego rodzinnego miasta – Krakowa, jak i w Ghanie, gdzie od kilkunastu lat prowadzę badania nad afrykańską religijnością. To chyba właśnie w Afryce, kiedy odważyłam się zatańczyć na hucznych ghańskich pogrzebach, uświadomiłam sobie, że antropologia, jeżeli chce być na serio nauką o człowieku, musi zasadzać się przede wszystkim na międzyludzkich spotkaniach i otwartości. W pracy antropologa jestem nie tylko badaczką, autorką publikacji naukowych i wykładowczynią. Z radością włączam się w projekty pozaakademickie współpracując z mediami oraz lokalnymi instytucjami. Szukam przestrzeni, w których możliwe jest zestawianie zjawisk i głosów na co dzień funkcjonujących w różnych rejestrach.” Anna Niedźwiedź
Członek Prezydium Komitetu Nauk Etnologicznych PAN na kadencję 2020-2024
Z-ca Przewodniczącego Komisji Studiów Afrykańskich KNE PAN
Członek Rady Naukowej Jagiellońskiego Centrum Badań Afrykanistycznych
Członek Komitetu Naukowego sieci PILNET (Pilgrimage Studies Network) w ramach EASA (European Association of Social Anthropologists)
Liderka reprezentacji UJ w ramach obszaru badawczego Cultural Heritage in the Context of Migrations and Global Mobilities sieci UNA EUROPA
Członek Rady Dyscypliny Nauki o Kulturze i Religii UJ
Członek Rady Programowej Międzywydziałowych Studiów Humanistycznych UJ na kadencję 2020-2024
Obszary tematyczne
Antropologia religii
Antropologia wizualna i zmysłów
Antropologia przestrzeni i ruchu
Krytyczne studia nad dziedzictwem
Etnografia jako doświadczenie dialogiczne
Geograficzne obszary badań
Polska (porównawczo inne kraje Europy Środkowej i Wschodniej), Afryka Zachodnia (ze szczególnym uwzględnieniem Ghany), wybrane miejsca w Europie Zachodniej oraz Ameryce Północnej.
Aktualne projekty naukowe
Obecnie skupiam się badawczo na dwóch tematach. Pierwszy z nich poświęcony jest pozycji oraz pozycjonowaniu się kobiet w kontekście współczesnego afrykańskiego chrześcijaństwa. Kieruję grantem pt. „Pomiędzy marginalizacją a umocnieniem. Kobiety w katolicyzmie afrykańskim (przypadek Ghany)” (WOMAC) przyznanym w ramach konkursu OPUS 16 Narodowego Centrum Nauki [link: https://projekty.ncn.gov.pl]. Projekt łączy badania etnograficzne prowadzone w Ghanie z rozpoznaniem szerszego kontekstu, m.in. związanego z działalnością afrykańskich feministek i teolożek, dyskursami na temat kobiet i religii w różnych częściach Afryki oraz w obrębie afrykańskich diaspor, a także ruchów pan-afrykanistycznych. Równolegle kontynuuję badania rozpoczęte w 2016 r. w ramach międzynarodowego projektu poświęconego procesom formowania dziedzictwa („The heritagization of religion and the sacralization of heritage in contemporary Europe”) [link: https://heriligion.eu/ ]. Mieszkając i pracując w Krakowie analizuję transformacje lokalnych przestrzeni miejskich, różne sposoby ich kształtowania oraz doświadczania. Szczególnie interesują mnie wyobrażenia oraz dyskursy na temat „dziedzictwa religijnego”, a także instytucjonalne oraz oddolne formy sakralizacji przestrzeni traktowanych jako związane – bądź wręcz ucieleśniające – to, co przez jednostki i grupy zostaje uznane za „dziedzictwo”.
Wybrane badania etnograficzne
2021: Pozycja i pozycjonowanie się katoliczek w Ghanie
2016-20: Przeszłość, dziedzictwa, tożsamości – przestrzenie Krakowa (w ramach projektu HERILIGION)
2016: Światowe Dni Młodzieży w Krakowie (wraz z Lotną Grupą Etnograficzną ŚDM)
2016: Religie i migranci w globalnym mieście, Londyn (w ramach ćwiczeń terenowych studentów etnologii UJ)
2009-14: Przeżywany katolicyzm w Ghanie (w ramach grantu NCN)
2013-14: Przestrzenie nowych sanktuariów katolickich w Polsce (Licheń, Łagiewniki, Centrum JPII)
2009-10, 2018: Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie w oczach jego uczestników (częściowo ze studentami etnologii UJ i Lotną Grupą Etnograficzną FKŻ)
2007-8: Krakowskie Podgórze
1999-2002: Kult obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej (w ramach grantu KBN)
Książki
2020 Mapy miasta. Dziedzictwa i sacrum w przestrzeni Krakowa. A. Niedźwiedź, K. Kajder (red.): Libron. Otwarty dostęp: http://libron.pl/katalog/czytaj/id/332
2015 Religia przeżywana. Katolicyzm i jego konteksty we współczesnej Ghanie, Kraków: Libron. Otwarty dostęp: http://libron.pl/katalog/czytaj/id/170
2010 The Image and the Figure: Our Lady of Częstochowa in Polish Culture and Popular Religion. Kraków: Jagiellonian University Press.
2005 Obraz i postać. Znaczenia wizerunku Matki Boskiej Częstochowskiej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Artykuły i rozdziały
2021 Niedźwiedź, Anna ‘Urban Anthropology – East Central Europe.’ In: The International Encyclopedia of Anthropology. Wiley-Blackwell.
2021 Niedźwiedź, Anna, Challenging or confirming the national sacred? Managing the power place at Wawel Hill in Kraków. In: O. Salemink, I. Stengs & E. van den Hemel (Eds.), Management of religion, sacralisation of heritage. Berghahn Books.
2020 Niedźwiedź Anna, Baraniecka-Olszewska Kamila, ‘Religious heritages as spatial phenomena: Constructions, experiences, and selections’. Anthropological Notebooks, Vol 26, Issue 3, pp. 1-16 http://notebooks.drustvo-antropologov.si/Notebooks/article/view/253
2019 Baraniecka-Olszewska, Kamila, Niedźwiedź, Anna, ‘The politics of heritages and Kraków's cityscape: Introduction to the special section’, Etnografia Polska, Vol. 63, No. 1-2, s. 133-136. http://journals.iaepan.pl/ep/article/view/2123
2019 Niedźwiedź Anna, ‘Global Catholicism, urban heritage, national politics: The 2016 World Youth Day in Kraków’, Etnografia Polska, Vol. 63, No. 1-2, s. 185-204. http://journals.iaepan.pl/ep/article/view/2129
2018 Niedźwiedź, Anna ‘Disputed spiritualities, contested heritages: Wawel Hill and its sacred aura,’ Material Religion: The Journal of Objects, Art and Belief, 14: 2, pp. 278-281.
2017 Niedźwiedź, Anna ‘Multivocality of space and creation of heritages: New shrines in old city.’ Anthropological Notebooks: special issue on Landscape, Memory and Heritage. http://notebooks.drustvo-antropologov.si/Notebooks/article/view/72/56
2017 Framing the Pope Within the Urban Space: John Paul II and the Cityscape of Kraków. [In:] Hägner, Victoria and Margry, Peter Jan (eds.), Spiritualizing the City: Agency and Resilience of the Urban and Urbanesque Habitat, Abingdon, New York: Routledge, pp. 81-101.
2017 ‘Migocząca mapa - w stronę antropologii pielgrzymowania.’ [A Glimmering Map: Towards the Anthropology of Pilgrimage], Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, LXXI, nr 1-2 (316-317), pp. 191-203.
2016 ‘От «народной религиозности» к «проживаемой религии»: дискуссия в польской антропологии религии.’ [‘From "folk religiosity" to "lived religion": terminological debate within the Polish anthropology of religion’], ГОСУДАРСТВО РЕЛИГИЯ ЦЕРКОВЬ/State Religion Church, 34 (3), pp. 172-188.
2016 ‘Skrzyżowane itineraria. Antropolodzy i pielgrzymi.’ [‘Cross-Cutting Itineraries: Anthropologists and Pilgrims’], Prace Etnograficzne, 44 (3), pp. 243-260.
2015 Old and New Paths of Polish Pilgrimages. [In:] Eade, John and Albera, Dionigi (eds.), International Perspectives on Pilgrimage Studies: Itineraries, Gaps and Obstacles in Pilgrimage Studies. London, New York: Routledge [Routledge Studies in Religion, Travel and Tourism Series], pp. 69-94.
2014 Competing Sacred Places: Making and Remaking of National Shrines in Contemporary Poland. [In:] Eade, John and Katić, Mario (eds.), Pilgrimage, Politics and Place-Making in Eastern Europe: Crossing the Borders. Farnham, Berlington: Ashgate, pp. 79-102. Book description Introduction
2014 Od religijności ludowej do religii przeżywanej. [W:] Fatyga, Barbara; Michalski, Ryszard (red.), Kultura ludowa: teorie, praktyki, polityki. ISNS Warszawa, s. 327-338.
2014 Obrazki z pogrzebu. Wizualność i żałoba we współczesnej Ghanie. [Pictures at a Funeral: Visuality and Mourning in Contemporary Ghana], Prace Etnograficzne, 42 (4), pp. 349-362.
2014 Święto Jamów we współczesnej Ghanie. Tradycja ponad podziałami religijnymi. [The Yam Festival in Contemporary Ghana: Tradition Beyond Religious Boundaries], Studia Religiologica, 47 (3), pp. 237-252.
2013 S. Ann Dunham: niezwykła i samotna. Biografia matki Baracka Obamy. [S. Ann Dunham: Singular and Alone. A Biography of Barack Obama’s Mother.] Zarządzanie w Kulturze, 14 (3), pp. 217-225.
2012 Being Christian in Africa: identities lived within a Catholic community in central Ghana. [W:] Fiala V. (ed.), Multiple Identities in Post-Colonial Africa. Publishing House Moneta-FM: Hradec Kralove, s. 151-161.
2012 Wizualność etnograficzna na podstawie materiałów z archiwum domowego profesora Romana Reinfussa. [Ethnographic Visuality in Materials from Professor Roman Reinfuss’s Private Archive.] Prace Etnograficzne, 40, pp. 1-10.
2010 Mère et reine: la Vierge de Częstochowa. Ethnologie française, 40 (2) (Avril), pp. 315-326.
2009 Mythical Vision of the City: Kraków as the ‘Pope's City'. "Anthropology of East Europe Review" 27 (2): Fall, s. 208-226.
2009 with Cathelijne de Busser: Mary in Poland: A Polish Master Symbol. [W:] Hermkens A-K., Jansen W. and Notermans C. (eds.), Moved by Mary. The Power of Pilgrimage in the Modern World (Ashgate: Farnham, Berlington), s. 87-100.
2006 Kraków – "miasto papieskie". Analiza symboliki i mitologii przestrzeni miejskiej. [Kraków "the Pope’s City". Symbolism and Mythology of the Urban Space] Journal of Urban Ethnology, 8, pp. 25-45.
2000 O możliwości istnienia wizerunku świętego. Chrześcijańskie spory wokół kultu obrazów. [About the Possibility of Existence of Holy Image: Christian Disputes on Cult of Images.] Forum Europejskie, wiosna, pp. 59-76.