Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Pomiń baner

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Ćwiczenia terenowe na pierwszym roku

Prowadzący: dr Marek Pawlak
Miejsce: GOP: Katowice (i okolice)
Data: Maj 2024

Problematyka ćwiczeń terenowych wpisuje się w ramy antropologii środowiskowej i dotyczy społecznych, kulturowych, ekonomicznych i politycznych kontekstów wydobycia surowców naturalnych oraz dyskursów wokół idei transformacji energetycznej. Punktem wyjścia badań jest ekstraktywizm jako źródło Antropocenu oraz element współczesnej ekonomii politycznej. Tym samym, celem ćwiczeń terenowych prowadzonych w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym (Katowice i okolice) będzie prześledzenie różnych procesów, praktyk i znaczeń związanych z eksploatacją i wydobyciem zasobów naturalnych, ich rola w lokalnych społecznościach i w poszczególnych grupach społecznych oraz kwestie przeszłości, teraźniejszości i przyszłości ekstraktywizmu w kontekście globalnych przemian i postulatów transformacji energetycznej.

Szczegółowe tematy badawcze ustalone zostaną indywidualnie podczas przygotowań do badań, aczkolwiek mogą one dotyczyć takich kwestii, jak: kopalnie i przemysł wydobywczy; ekologia i aktywizm; transformacja energetyczna; zasoby naturalne i ich rola w lokalnych ekonomiach; infrastruktura wydobywcza; krajobraz wydobywczy; katastrofy wydobywcze i kryzys klimatyczny; oddolne inicjatywy społeczne i polityczne w kontekście wydobycia surowców; kopalnie jako muzea i atrakcje turystyczne itd. 

Ćwiczenia terenowe mają charakter etnografii wielostanowiskowej, a zatem polegają na „podążaniu” za wybranym tematem badawczym zarówno w przestrzeniach fizycznych i metaforycznych, jak również w ramach różnych skal oddziaływania (rodzina, lokalność, państwowość, globalność). Istotnym elementem badań jest ćwiczenie obserwacji i uczestnictwa w terenie, prowadzenie wywiadów etnograficznych i rozmów badawczych, śledzenie dyskursu publicznego (prasa, strony internetowe, blogi) oraz dokumentacja fotograficzna. Katowice traktowane są tu jako „baza wypadowa” posiadająca dobrą infrastrukturę i połączenia komunikacyjne z innymi częściami Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego – to raczej indywidualne problemy badawcze będą konstruować i lokować sam teren badań.

Wymagania, forma zaliczenia: raport badawczy zawierający informacje dotyczące: problemu badawczego, opisu terenu i procesu badawczego, refleksyjności, notatek terenowych, obserwacji, uczestnictwa i wywiadów etnograficznych (szczegóły dotyczące raportu zostaną przedstawione i omówione w trakcie przygotowań do badań).

Literatura do zajęć:
Charlotte Aull Davies (2002) Reflexive Ethnography. A guide to researching selves and others. London–New York: Routledge.
T. H. Eriksen (2016) Overheating. An Anthropology of Accelerated Change. London: Pluto Press
T. H. Eriksen (2018) Boomtown. Runaway Globalisation on the Queensland Coast. London: Pluto Press
Jerry K. Jacka (2018) ‘The Anthropology of Mining: The Social and Environmental Impacts of Resource Extraction in the Mineral Age.’ Ann. Rev. of Anthropology 47: 61–77.
M. Kairski, T. Buliński (red.) (2011) Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej antropologii kulturowej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
A. Szołucha (2021) Gaz łupkowy w Polsce. Historia, magia, protest. Warszawa: PWN.