Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Pomiń baner

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

dr hab. Anna Niedźwiedź, prof. UJ

dr hab. Anna Niedźwiedź, prof. UJ

Katedra Współczesnych Praktyk Kulturowych

Telefon: 12 663 15 62

E-mail: a.niedzwiedz@uj.edu.pl

https://jagiellonian.academia.edu

www.researchgate.net

 

Curriculum vitae

List of Publications

 

„Antropologiem kulturowym jest się nie tylko na uczelni. To pewien styl życia i sposób oglądu świata. To olbrzymia ciekawość i chęć odkrywania zarówno kultur odległych, jak i kultury własnej – tej na pozór świetnie rozpoznanej i oswojonej. W "etnograficznym terenie" byłam zarówno w Polsce, badając kult i znaczenia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, czy też analizując przemiany i mityzacje przestrzeni mojego rodzinnego miasta – Krakowa, jak i w Ghanie, gdzie od kilkunastu lat prowadzę badania nad afrykańską religijnością. To chyba właśnie w Afryce, kiedy odważyłam się zatańczyć na hucznych ghańskich pogrzebach, uświadomiłam sobie, że antropologia, jeżeli chce być na serio nauką o człowieku, musi zasadzać się przede wszystkim na międzyludzkich spotkaniach i otwartości. W pracy antropologa jestem nie tylko badaczką, autorką publikacji naukowych i wykładowczynią. Z radością włączam się w projekty pozaakademickie współpracując z mediami oraz lokalnymi instytucjami. Szukam przestrzeni, w których możliwe jest zestawianie zjawisk i głosów na co dzień funkcjonujących w różnych rejestrach.” Anna Niedźwiedź

Członek Prezydium Komitetu Nauk Etnologicznych PAN na kadencję 2020-2024

Z-ca Przewodniczącego Komisji Studiów Afrykańskich KNE PAN

Członek Rady Naukowej Jagiellońskiego Centrum Badań Afrykanistycznych

Członek Komitetu Naukowego sieci PILNET (Pilgrimage Studies Network) w ramach EASA (European Association of Social Anthropologists)

Liderka reprezentacji UJ w ramach obszaru badawczego Cultural Heritage in the Context of Migrations and Global Mobilities sieci UNA EUROPA

Członek Rady Dyscypliny Nauki o Kulturze i Religii UJ

Członek Rady Programowej Międzywydziałowych Studiów Humanistycznych UJ na kadencję 2020-2024

Obszary tematyczne

Antropologia religii
Antropologia wizualna i zmysłów
Antropologia przestrzeni i ruchu
Krytyczne studia nad dziedzictwem
Etnografia jako doświadczenie dialogiczne

Geograficzne obszary badań

Polska (porównawczo inne kraje Europy Środkowej i Wschodniej), Afryka Zachodnia (ze szczególnym uwzględnieniem Ghany), wybrane miejsca w Europie Zachodniej oraz Ameryce Północnej. 

Aktualne projekty naukowe

Obecnie skupiam się badawczo na dwóch tematach. Pierwszy z nich poświęcony jest pozycji oraz pozycjonowaniu się kobiet w kontekście współczesnego afrykańskiego chrześcijaństwa. Kieruję grantem pt. „Pomiędzy marginalizacją a umocnieniem. Kobiety w katolicyzmie afrykańskim (przypadek Ghany)” (WOMAC) przyznanym w ramach konkursu OPUS 16 Narodowego Centrum Nauki [link: https://projekty.ncn.gov.pl]. Projekt łączy badania etnograficzne prowadzone w Ghanie z rozpoznaniem szerszego kontekstu, m.in. związanego z działalnością afrykańskich feministek i teolożek, dyskursami na temat kobiet i religii w różnych częściach Afryki oraz w obrębie afrykańskich diaspor, a także ruchów pan-afrykanistycznych. Równolegle kontynuuję badania rozpoczęte w 2016 r. w ramach międzynarodowego projektu poświęconego procesom formowania dziedzictwa („The heritagization of religion and the sacralization of heritage in contemporary Europe”) [link: https://heriligion.eu/ ]. Mieszkając i pracując w Krakowie analizuję transformacje lokalnych przestrzeni miejskich, różne sposoby ich kształtowania oraz doświadczania. Szczególnie interesują mnie wyobrażenia oraz dyskursy na temat „dziedzictwa religijnego”, a także instytucjonalne oraz oddolne formy sakralizacji przestrzeni traktowanych jako związane – bądź wręcz ucieleśniające – to, co przez jednostki i grupy zostaje uznane za „dziedzictwo”.

Wybrane badania etnograficzne

2021: Pozycja i pozycjonowanie się katoliczek w Ghanie

2016-20: Przeszłość, dziedzictwa, tożsamości – przestrzenie Krakowa (w ramach projektu HERILIGION)

2016: Światowe Dni Młodzieży w Krakowie (wraz z Lotną Grupą Etnograficzną ŚDM)

2016: Religie i migranci w globalnym mieście, Londyn (w ramach ćwiczeń terenowych studentów etnologii UJ)

2009-14: Przeżywany katolicyzm w Ghanie (w ramach grantu NCN)

2013-14: Przestrzenie nowych sanktuariów katolickich w Polsce (Licheń, Łagiewniki, Centrum JPII)

2009-10, 2018: Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie w oczach jego uczestników (częściowo ze studentami etnologii UJ i Lotną Grupą Etnograficzną FKŻ)

2007-8: Krakowskie Podgórze

1999-2002: Kult obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej (w ramach grantu KBN)

W Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej prowadzę stałe kursy dotyczące współczesnej Afryki oraz antropologii religii. Zajęcia, które oferowałam w przeszłości związane były z etnologią Polski, antropologią miasta oraz antropologią wizualną. Dodatkowo, w systemie zmiennym prowadzę ćwiczenia terenowe oraz wykłady do wyboru oparte na własnych badaniach. Chętnie korzystam z moich doświadczeń dydaktycznych nabytych za granicą, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, gdzie w roku akademickim 2006/2007 wykładałam jako Kosciuszko Foundation Visiting Professor na State University of New York w Buffalo, a w semestrze jesiennym roku 2011/2012 na Uniwersytecie w Rochester (USA) jako Skalny Center Visiting Professor. Obecnie współpracuję ze Szkołą Doktorską Nauk Humanistycznych UJ, gdzie prowadzę seminarium badawcze w j. angielskim. Jestem również promotorką magistrantów i doktorantów. M.in. doradzam przy dysertacjach dotyczących krytycznych studiów nad dziedzictwem, pamięci o żydowskich mieszkańcach Krakowa, współczesnych kultów chrześcijańskich świętych (św. Rita, św. Szarbel), studiów nad zmysłami, ciałem i tożsamościami genderowymi oraz z zakresu antropologii miasta i miejskości.

Książki

2020 Mapy miasta. Dziedzictwa i sacrum w przestrzeni Krakowa. A. Niedźwiedź, K. Kajder (red.): Libron. Otwarty dostęp: http://libron.pl/katalog/czytaj/id/332

2015 Religia przeżywana. Katolicyzm i jego konteksty we współczesnej Ghanie, Kraków: Libron. Otwarty dostęp: http://libron.pl/katalog/czytaj/id/170

2010 The Image and the Figure: Our Lady of Częstochowa in Polish Culture and Popular Religion. Kraków: Jagiellonian University Press.

2005 Obraz i postać. Znaczenia wizerunku Matki Boskiej Częstochowskiej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Artykuły i rozdziały

2021 Niedźwiedź, Anna ‘Urban Anthropology – East Central Europe.’ In: The International Encyclopedia of Anthropology. Wiley-Blackwell.

2021 Niedźwiedź, Anna, Challenging or confirming the national sacred? Managing the power place at Wawel Hill in Kraków. In: O. Salemink, I. Stengs & E. van den Hemel (Eds.), Management of religion, sacralisation of heritage. Berghahn Books.

2020 Niedźwiedź Anna, Baraniecka-Olszewska Kamila, ‘Religious heritages as spatial phenomena: Constructions, experiences, and selections’. Anthropological Notebooks, Vol 26, Issue 3, pp. 1-16 http://notebooks.drustvo-antropologov.si/Notebooks/article/view/253

2019 Baraniecka-Olszewska, Kamila, Niedźwiedź, Anna, ‘The politics of heritages and Kraków's cityscape: Introduction to the special section’, Etnografia Polska, Vol. 63,  No. 1-2, s. 133-136. http://journals.iaepan.pl/ep/article/view/2123

2019 Niedźwiedź Anna, ‘Global Catholicism, urban heritage, national politics: The 2016 World Youth Day in Kraków’, Etnografia Polska, Vol. 63,  No. 1-2, s. 185-204. http://journals.iaepan.pl/ep/article/view/2129

2018 Niedźwiedź, Anna ‘Disputed spiritualities, contested heritages: Wawel Hill and its sacred aura,’ Material Religion: The Journal of Objects, Art and Belief, 14: 2, pp. 278-281.

2017 Niedźwiedź, Anna ‘Multivocality of space and creation of heritages: New shrines in old city.’ Anthropological Notebooks: special issue on Landscape, Memory and Heritage. http://notebooks.drustvo-antropologov.si/Notebooks/article/view/72/56

2017 Framing the Pope Within the Urban Space: John Paul II and the Cityscape of Kraków. [In:] Hägner, Victoria and Margry, Peter Jan (eds.), Spiritualizing the City: Agency and Resilience of the Urban and Urbanesque Habitat, Abingdon, New York: Routledge, pp. 81-101.

2017 ‘Migocząca mapa - w stronę antropologii pielgrzymowania.’ [A Glimmering Map: Towards the Anthropology of Pilgrimage], Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, LXXI, nr 1-2 (316-317), pp. 191-203.

2016 ‘От «народной религиозности» к «проживаемой религии»: дискуссия в польской антропологии религии.’ [‘From "folk religiosity" to "lived religion": terminological debate within the Polish anthropology of religion’], ГОСУДАРСТВО РЕЛИГИЯ ЦЕРКОВЬ/State Religion Church, 34 (3), pp. 172-188.

2016 ‘Skrzyżowane itineraria. Antropolodzy i pielgrzymi.’ [‘Cross-Cutting Itineraries: Anthropologists and Pilgrims’], Prace Etnograficzne, 44 (3), pp. 243-260.

2015 Old and New Paths of Polish Pilgrimages. [In:] Eade, John and Albera, Dionigi (eds.), International Perspectives on Pilgrimage Studies: Itineraries, Gaps and Obstacles in Pilgrimage Studies. London, New York: Routledge [Routledge Studies in Religion, Travel and Tourism Series], pp. 69-94.

2014 Competing Sacred Places: Making and Remaking of National Shrines in Contemporary Poland. [In:] Eade, John and Katić, Mario (eds.), Pilgrimage, Politics and Place-Making in Eastern Europe: Crossing the Borders. Farnham, Berlington: Ashgate, pp. 79-102. Book description Introduction

2014 Od religijności ludowej do religii przeżywanej. [W:] Fatyga, Barbara; Michalski, Ryszard (red.), Kultura ludowa: teorie, praktyki, polityki. ISNS Warszawa, s. 327-338.

2014 Obrazki z pogrzebu. Wizualność i żałoba we współczesnej Ghanie. [Pictures at a Funeral: Visuality and Mourning in Contemporary Ghana], Prace Etnograficzne, 42 (4), pp. 349-362. 

2014 Święto Jamów we współczesnej Ghanie. Tradycja ponad podziałami religijnymi. [The Yam Festival in Contemporary Ghana: Tradition Beyond Religious Boundaries], Studia Religiologica, 47 (3), pp. 237-252. 

2013 S. Ann Dunham: niezwykła i samotna. Biografia matki Baracka Obamy. [S. Ann Dunham: Singular and Alone. A Biography of Barack Obama’s Mother.]  Zarządzanie w Kulturze, 14 (3), pp. 217-225.

2012 Being Christian in Africa: identities lived within a Catholic community in central Ghana. [W:] Fiala V. (ed.), Multiple Identities in Post-Colonial Africa. Publishing House Moneta-FM: Hradec Kralove, s. 151-161.

2012 Wizualność etnograficzna na podstawie materiałów z archiwum domowego profesora Romana Reinfussa. [Ethnographic Visuality in Materials from Professor Roman Reinfuss’s Private Archive.] Prace Etnograficzne, 40, pp. 1-10.

2010 Mère et reine: la Vierge de Częstochowa. Ethnologie française, 40 (2) (Avril), pp. 315-326.

2009 Mythical Vision of the City: Kraków as the ‘Pope's City'. "Anthropology of East Europe Review" 27 (2): Fall, s. 208-226.

2009 with Cathelijne de Busser: Mary in Poland: A Polish Master Symbol. [W:] Hermkens A-K., Jansen W. and Notermans C. (eds.),  Moved by Mary. The Power of Pilgrimage in the Modern World (Ashgate: Farnham, Berlington), s. 87-100.

2006 Kraków – "miasto papieskie". Analiza symboliki i mitologii przestrzeni miejskiej. [Kraków "the Pope’s City". Symbolism and Mythology of the Urban Space] Journal of Urban Ethnology, 8, pp. 25-45.

2000 O możliwości istnienia wizerunku świętego. Chrześcijańskie spory wokół kultu obrazów. [About the Possibility of Existence of Holy Image: Christian Disputes on Cult of Images.] Forum Europejskie, wiosna, pp. 59-76.