Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Pomiń baner

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Pracownia Dokumentacji i Informacji Etnograficznej

Działalność naukowa i popularyzatorska

Archiwum materiałów źródłowych IEiAK UJ (obecnie Pracownia Dokumentacji i Informacji Etnograficznej) powstawało jednocześnie z powołaniem Katedry Etnografii Słowian w Uniwersytecie Jagiellońskim w roku 1926. Gromadzone przez ponad dziewięćdziesiąt lat źródła etnograficzne mają unikalny charakter z punktu widzenia środowiska naukowego etnologów w Polsce jak i dla zagranicznych uczonych, w szczególności z krajów słowiańskich. Z materiałów tych korzystają nie tylko etnografowie i antropolodzy, ale przedstawiciele innych dyscyplin m. in. historii, kulturoznawstwa, folklorystyki, językoznawstwa, socjologii, architektury i botaniki; spotykają się one też z zainteresowaniem dziennikarzy i artystów.

Archiwum gromadzi wyniki prac terenowych i poszukiwań archiwalnych, systematyzuje korpusy archiwalne przekazywane Instytutowi, gromadzi prace magisterskie studentów Instytutu, kwestionariusze do badań, rejestruje dorobek naukowy pracowników Instytutu i udostępnia zasoby. Duża część zbiorów pochodzi z okresu międzywojennego - obejmuje ona materiały terenowe (np. materiały Kół Krajoznawczych Młodzieży Szkolnej PTK), dokumenty, zbiory fotograficzne (w tym unikalną kolekcję szklanych klisz), korpusy archiwalne po wybitnych słowianoznawcach związanych z Uniwersytetem Jagiellońskim (między innymi materiały do "Kultury duchowej" Kazimierza Moszyńskiego z lat 1930 - 1933). W zasobach znajdują się również fotografie i diapozytywy Institut Fur Deutsche Ostarbeit z okresu niemieckiej okupacji. Ogółem Archiwum posiada około 40 tysięcy pozycji inwentarzowych i jego zbiory są stale poszerzane.

Jednym z ważniejszych projektów badawczych realizowanych w ubiegłych latach przy archiwum IEiAK UJ były studia nad nazistowską dokumentacją wytworzoną w czasie okupacji hitlerowskiej przez pracowników Sektion Rassen- und Volkstumsforchung (SRV), która działała w ramach założonego przez władze okupacyjne Krakowa Institut fur Deutsche Ostarbeit (IDO). Ten mało znany zbiór archiwaliów sprowadzony do Archiwum UJ z zasobów Smithsonian Institution w Waszyngtonie w 2008 roku, stał się podstawą do wieloaspektowych studiów realizowanych w IEiAK pod kierunkiem dr Małgorzaty Maj. W jego skład wchodzili m.in.: prof. dr hab. Zbigniew Libera, dr hab. Patrycja Trzeszczyńska, dr hab. S. Trebunia-Staszel, mgr Elżbieta Duszeńko, mgr Artur Sekunda, a także przedstawiciel antropologii fizycznej prof. dr hab. Krzysztof Kaczanowski (1938-2016) z Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UJ. Studia prowadzone w IEiAK ogniskowały się m.in. wokół następujących zagadnień i celów: ocena wartości źródłowej niemieckiego zbioru liczącego ok. 73 000 stron dokumentów, rozpoznanie wielorakich kontekstów działalności SRV, dotarcie do żyjących świadków akcji niemieckiej – czyli osób, które poddane zostały badaniom rasowym i ludoznawczym. Studia nad niemiecką dokumentacją pokazały, że działalność SRV podporządkowana była całkowicie polityce etnicznej okupanta, a wytworzone przez pracujących w niej badaczy dane stanowić miały podstawę do segregacji rasowej ludności GG. Jako efekt prac badawczych nad SRV powstały trzy zwarte publikacje, w tym tom artykułów pod redakcją dr M. Maj, który w 2019 roku ukazał się w j. angielskim zyskując duże uznanie wśród badaczy w Polsce i zagranicą, zob. Anthropology and Ethnology During World War II. The Activity of Sektion Rassen- und Volkstumsforschung Institut für Deutsche Ostarbeit in the Light of New Source Materials, WUJ 2019.

Od 1 kwietnia 2021 r. Pracownia uczestniczy w pracach związanych z uruchomieniem na Uniwersytecie Jagiellońskim systemu bazodanowego MuzUJ, których celem jest ewidencja, opracowanie i zarządzanie zbiorami o wartości muzealnej, znajdującymi się w zasobach UJ.  W ramach tego projektu pracownicy archiwum  zajmują się obecnie włączaniem do systemu zbioru fotografii z kolekcji IDO.

Archiwum konsekwentnie prowadzi również prace nad stworzeniem zintegrowanego słownika, prezentującego system terminologiczny etnografii i etnologii oraz słowa kluczowe. Efekty tych prac są wykorzystywane jako narzędzie indeksowania w budowaniu systemu informacji o źródłach etnograficznych.

PROKES

Baza danych o niepublikowanych źródłach archiwalnych dotyczących kultury ludowej Karpat

W Archiwum funkcjonuje baza danych dotycząca kultury ludowej Karpat. Zawiera ona informacje o ponad 22 000 pozycji archiwalnych (wraz z abstraktami treści) znajdujących się w zbiorach różnych instytucji posiadających zbiory karpackie. Pełne zasoby udostępniane są na miejscu w Instytucie

W aktualnej wersji baza nie wymaga logowania, lecz jest dostępna w formie skróconej - użytkownik nie ma dostępu do opisu treści źródła. Użytkownik otrzymuje informacje w formie notki bibliograficznej zawierającej: miejsce przechowywania źródła, sygnaturę, rodzaj źródła, tematykę, okres odnotowania, okres, do którego odnosi się źródło, miejscowości.