Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Katedra Dziedzictwa i Teorii Muzealnictwa

Kierownik Katedry

Prof. dr hab. Janusz Barański

Zespół

Dr Jerzy Baradziej

Dr Katarzyna Maniak

Prof. dr hab. Jan Święch

Dr hab. Stanisława Trebunia-Staszel, prof. UJ

Dr hab. Andrzej A. Zięba

Opis działalności

Katedra Antropologii Dziedzictwa i Teorii Muzealnictwa jest spadkobiercą jednostek funkcjonujących w ciągu ostatnich trzech dekad w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ: Zakładu Teorii Muzealnictwa i Dokumentacji Etnograficznej, Pracowni Dokumentacji i Informacji Etnograficznej oraz Podyplomowego Studium Muzeologicznego. Problematyka dziedzictwa i muzealnictwa znajdowała się już w obszarze aktywności badawczej i dydaktycznej wskazanych zakładów, zajmujących się obszarami kulturowymi o skali narodowej, ponadnarodowej oraz regionalnej. Wyrazem tego są w ciągu ostatnich lat konferencje międzynarodowe czy wymiana studentów w programie CEEPUS, trwająca od lat 1990. Na szczególną uwagę zasługuje aktywność studentów w organizacji zagranicznych wypraw badawczych, m.in. do Chorwacji, Rumunii, Ukrainy, Białorusi.

Zakład Teorii Muzealnictwa i Dokumentacji Etnograficznej można uznać za bezpośredniego poprzednika Katedry. Od 2000 r. w jego ramach działa unikatowa komputerowa baza danych dotycząca kultury ludowej Karpat. Na osobną uwagę zasługuje Podyplomowe Studium Muzeologiczne, które umożliwia kontynuację edukacji w zakresie muzealnictwa ogólnego. Podejmują ją nie tylko absolwenci nauk humanistycznych i społecznych, lecz także technicznych i biologicznych. Program studiów wpisuje się w ideę nowej muzeologii, skupiając się na muzeum w jego związkach z otoczeniem społecznym, prawnymi aspektami muzealnictwa czy ochroną dóbr kultury. Działalność edukacyjna to nie jedyny aspekt zainteresowań muzeologicznych pracowników Katedry, czego wyrazem są projekty badawcze w tym obszarze z zakresu historii i teorii muzealnictwa, kolekcjonerstwa, dokumentacji naukowej, wystawiennictwa i architektury wiejskiej.

Główna część dydaktyki wiąże się wszelako z kierunkiem studiów: etnologia i antropologia kulturowa. Pracownicy Katedry prowadzą kursy min. z zakresu wstępu do etnologii, teorii kultury, wprowadzenia do nauk społecznych, teorii i historii cywilizacji, antropologii ekonomicznej, metodyki badań etnograficznych, muzealnictwa, kolekcjonerstwa, wystawiennictwa, budownictwa wiejskiego, sztuki ludowej i nieprofesjonalnej, dziedzictwa kulturowego mniejszości religijnych i etnicznych, archiwistyki i metod badań historycznych czy etnologii Europy Wschodniej.

Problematyka dziedzictwa kulturowego wpisuje się w obszerny dział tradycji, która od początku istnienia etnologii i antropologii kulturowej jest jednym z jej głównych pól badawczych. Tradycja jednak, w dobie wzrastającej roli samoświadomości kulturowej, ustępuje w coraz większym stopniu dziedzictwu - refleksyjnemu i wybiórczemu traktowaniu spuścizny kulturowej. W tym obszarze badania Katedry obejmują empirycznie wyodrębnione tematy z zakresu dziedzictwa: regionalnego (min. Polski Spisz, Podhale), post-konfliktowego (min. Ziemie Zachodnie) czy polityki dziedzictwa (min. społeczne odziaływanie instytucji kultury). Pokrewne powyższej problematyce są: historia i tożsamość mniejszości etnicznych (min. Łemkowie) i religijnych oraz migracje. Wreszcie, w nieco szerszym wymiarze praktyk kulturowych, związanych jednak z problematyką dziedzictwa, pracownicy Katedry zajmują się perspektywą etosową i cywilizacyjną, folklorem, kulturą organizacyjną czy estetyką codzienności. Projekty badawcze realizowane są w ramach grantów krajowych (min. Narodowe Centrum Nauki) i międzynarodowych (min. Horyzont 2020). Pracownicy Katedry odbywali staże naukowe i prowadzili wykłady w zagranicznych placówkach badawczych i uniwersytetach (min. Stany Zjednoczone, Kanada, Wielka Brytania, Dania, Słowacja). Część zespołu należy do międzynarodowych organizacji profesjonalnych (min. European Association of Social Anthropologists).

Ważną formą aktywności pracowników Katedry jest działalność publiczna i popularyzatorska. Dotyczy to członkostwa w organizacjach społeczno-kulturalnych (np. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze) autorstwa widowisk i programów regionalnych (np. opera góralska „Naski Świat”) czy działalności w radach muzealnych (np. Muzeum Narodowe w Krakowie, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie). Niektórzy z pracowników zajmują się również kuratorstwem wystaw muzealnych.