polski
dr hab. Anna Niedźwiedź
Przewodnicząca Rady IEiAK UJ na kadencję 2016-2020
Członek Rady Programowej Międzywydziałowych Studiów Humanistycznych UJ na kadencję 2016-2020
Kierownik polskiego zespołu i projektu badawczego w ramach konsorcjum HERILIGION (2016-2019, grant finansowany przez HERA)
Przewodnicząca Working Group on Ethnology of Religion w ramach SIEF
Członek Rady Naukowej Jagiellońskiego Centrum Badań Afrykanistycznych
Numer telefonu
(12) 663 15 62
E-mail
a.niedzwiedz@uj.edu.pl
Antropologiem kulturowym jest się nie tylko na uczelni. To pewien styl życia i sposób oglądu świata. To olbrzymia ciekawość i chęć odkrywania zarówno kultur odległych, jak i kultury własnej – tej na pozór świetnie rozpoznanej i oswojonej. W "etnograficznym terenie" byłam zarówno w Polsce, badając kult i znaczenia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, czy też analizując przemiany i mityzacje przestrzeni mojego rodzinnego miasta – Krakowa, jak i w Ghanie, gdzie od kilku lat prowadzę badania nad afrykańską religijnością. To chyba właśnie w Afryce, kiedy odważyłam się zatańczyć na hucznych ghańskich pogrzebach, uświadomiłam sobie, że antropologia, jeżeli chce być na serio nauką o człowieku, musi zasadzać się przede wszystkim na międzyludzkich spotkaniach i otwartości.
W pracy antropologa jestem nie tylko badaczką, autorką publikacji naukowych i wykładowcą. Z radością włączam się w projekty pozaakademickie współpracując z mediami oraz lokalnymi instytucjami. Obecnie - w ramach realizacji międzynarodowego grantu - wraz z zespołem antropologów, fotografów, projektantów i artystów wizualnych przygotowuję wystawę, która będzie próbą opowiedzenia o różnych wyobrażeniach na temat „dziedzictwa” oraz sacrum, które są wplatane w przestrzenie współczesnego Krakowa.
Anna Niedźwiedź
Wstęp do "Wariacji Kolbergowskich"
Kraków: antropologie dziedzictwa "Tygodnik Powszechny" 28/2019
Najważniejsze zainteresowania badawcze
Obszary tematyczne
Antropologia religii
Antropologia wizualna
Antropologia przestrzeni
Krytyczne studia nad dziedzictwem
Geograficzne obszary badań
Polska (porównawczo inne kraje Europy Środkowej i Wschodniej), Afryka Zachodnia (ze szczególnym uwzględnieniem Ghany), wybrane miejsca w Europie Zachodniej oraz Ameryce Północnej.
Wybrane tematy prac badawczych
- kult obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej; ‘obrazy święte’ w różnych kontekstach religijnych i kulturowych (m.in. jako główny wykonawca grantu KBN pt. „Matka Boska Częstochowska – obraz i postać. Współczesne znaczenia i konteksty w kulturze popularnej i mitologii narodowej” 2000-2001);
- materialność i sensoryczność doświadczenia religijnego;
- przemiany przestrzeni sanktuariów katolickich w Polsce, polifoniczność i polimorficzność przestrzeni religijnych, kult Jana Pawła II a mityzacja obrazu miasta Krakowa;
- „religia przeżywana” a ideologia narodowa (w kontekście Rodziny Radia Maryja);
- symbolika przestrzeni krakowskiego Podgórza;
- Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie w oczach jego uczestników;
- etnografia wizualna – antropologiczna metoda, teoria i praktyka;
- ‘pielgrzymka’ jako kategoria antropologiczna, teorie pielgrzymowania i turyzmu, religie i migracje;
- współczesne tożsamości afrykańskie, religie we współczesnej Afryce oraz wśród afrykańskiej diaspory, katolicyzm w Ghanie (m.in. jako kierownik grantu MNiSW/NCN „Katolicyzm w Afryce. Analiza antropologiczna na przykładzie Ghany” 2010-2012)
- koncepcje ‘dziedzictwa’ a wyobrażenia na temat sakralizacji przestrzeni i czasu, ‘dziedzictwo’ a tożsamość, ‘dziedzictwo’ a wyobrażenia i sakralizacja przestrzeni miasta Krakowa (m.in. jako kierownik polskiego zespołu w międzynarodowym konsorcjum finansowanym w ramach grantu HERA „The Heritagization of Religion and the Sacralization of Heritage in Contemporary Europe” 2016-2019)
Dydaktyka
W Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej prowadzę stałe kursy dotyczące współczesnej Afryki oraz antropologii religii. Jestem również opiekunką magistrantów i doktorantów. Zajęcia, które oferowałam w przeszłości związane były z etnologią Polski oraz antropologią wizualną. Dodatkowo, w systemie zmiennym prowadzę ćwiczenia terenowe oraz wykłady do wyboru oparte na moich badaniach. Chętnie korzystam z moich doświadczeń dydaktycznych nabytych za granicą, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, gdzie w roku akademickim 2006/2007 wykładałam jako Kosciuszko Foundation Visiting Professor na State Unieversity of New York w Buffalo, a w semestrze jesiennym roku 2011/2012 na Uniwersytecie w Rochester (USA) jako Skalny Center Visiting Professor.
Wybrane publikacje
Książki
2015 Religia przeżywana. Katolicyzm i jego konteksty we współczesnej Ghanie, Kraków: Libron.
2010 The Image and the Figure: Our Lady of Częstochowa in Polish Culture and Popular Religion. Kraków: Jagiellonian University Press. Book on Amazon.com
2005 Obraz i postać. Znaczenia wizerunku Matki Boskiej Częstochowskiej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Artykuły i rozdziały
2017 (In Press) ‘Multivocality of space and creation of heritages: New shrines in old city.’ Anthropological Notebooks: special issue on Landscape, Memory and Heritage.
2017 Framing the Pope Within the Urban Space: John Paul II and the Cityscape of Kraków. [In:] Hägner, Victoria and Margry, Peter Jan (eds.), Spiritualizing the City: Agency and Resilience of the Urban and Urbanesque Habitat, Abingdon, New York: Routledge, pp. 81-101.
2017 ‘Migocząca mapa - w stronę antropologii pielgrzymowania.’ [A Glimmering Map: Towards the Anthropology of Pilgrimage], Konteksty. Polska Sztuka Ludowa, LXXI, nr 1-2 (316-317), pp. 191-203.
2016 ‘От «народной религиозности» к «проживаемой религии»: дискуссия в польской антропологии религии.’ [‘From "folk religiosity" to "lived religion": terminological debate within the Polish anthropology of religion’], ГОСУДАРСТВО РЕЛИГИЯ ЦЕРКОВЬ/State Religion Church, 34 (3), pp. 172-188.
2016 ‘Skrzyżowane itineraria. Antropolodzy i pielgrzymi.’ [‘Cross-Cutting Itineraries: Anthropologists and Pilgrims’], Prace Etnograficzne, 44 (3), pp. 243-260.
2015 Old and New Paths of Polish Pilgrimages. [In:] Eade, John and Albera, Dionigi (eds.), International Perspectives on Pilgrimage Studies: Itineraries, Gaps and Obstacles in Pilgrimage Studies. London, New York: Routledge [Routledge Studies in Religion, Travel and Tourism Series], pp. 69-94.
2014 Competing Sacred Places: Making and Remaking of National Shrines in Contemporary Poland. [In:] Eade, John and Katić, Mario (eds.), Pilgrimage, Politics and Place-Making in Eastern Europe: Crossing the Borders. Farnham, Berlington: Ashgate, pp. 79-102. Book description Introduction
2014 Od religijności ludowej do religii przeżywanej. [W:] Fatyga, Barbara; Michalski, Ryszard (red.), Kultura ludowa: teorie, praktyki, polityki. ISNS Warszawa, s. 327-338. Książka on-line
2014 Obrazki z pogrzebu. Wizualność i żałoba we współczesnej Ghanie. [Pictures at a Funeral: Visuality and Mourning in Contemporary Ghana], Prace Etnograficzne, 42 (4), pp. 349-362.
2014 Święto Jamów we współczesnej Ghanie. Tradycja ponad podziałami religijnymi. [The Yam Festival in Contemporary Ghana: Tradition Beyond Religious Boundaries], Studia Religiologica, 47 (3), pp. 237-252.
2013 S. Ann Dunham: niezwykła i samotna. Biografia matki Baracka Obamy. [S. Ann Dunham: Singular and Alone. A Biography of Barack Obama’s Mother.] Zarządzanie w Kulturze, 14 (3), pp. 217-225.
2012 Being Christian in Africa: identities lived within a Catholic community in central Ghana. [W:] Fiala V. (ed.), Multiple Identities in Post-Colonial Africa. Publishing House Moneta-FM: Hradec Kralove, s. 151-161.
2012 Wizualność etnograficzna na podstawie materiałów z archiwum domowego profesora Romana Reinfussa. [Ethnographic Visuality in Materials from Professor Roman Reinfuss’s Private Archive.] Prace Etnograficzne, 40, pp. 1-10.
2010 Mère et reine: la Vierge de Częstochowa. Ethnologie française, 40 (2) (Avril), pp. 315-326.
2009 Mythical Vision of the City: Kraków as the ‘Pope's City'. "Anthropology of East Europe Review" 27 (2): Fall, s. 208-226. Article on-line
2009 with Cathelijne de Busser: Mary in Poland: A Polish Master Symbol. [W:] Hermkens A-K., Jansen W. and Notermans C. (eds.), Moved by Mary. The Power of Pilgrimage in the Modern World (Ashgate: Farnham, Berlington), s. 87-100.
2006 Kraków – "miasto papieskie". Analiza symboliki i mitologii przestrzeni miejskiej. [Kraków "the Pope’s City". Symbolism and Mythology of the Urban Space] Journal of Urban Ethnology, 8, pp. 25-45.
2000 O możliwości istnienia wizerunku świętego. Chrześcijańskie spory wokół kultu obrazów. [About the Possibility of Existence of Holy Image: Christian Disputes on Cult of Images.] Forum Europejskie, wiosna, pp. 59-76.
